Adamiak Elżbieta - eseistka, publicystka, felietonistka, autorka, tłumaczka i redaktorka książek naukowych. Teolożka feministyczna. Pracuje jako adiunkt w Zakładzie Teologii Fundamentalnej i Dogmatycznej Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zajmuje się mariologią.
Stale współpracuje z Tygodnikiem Powszechnym, gdzie publikuje eseje portretujące kobiece postaci biblijne.
Kariera naukowa
Elżbieta Adamiak stopień doktorski w zakresie nauk teologicznych uzyskała na podstawie rozprawy: Maryja w feministycznej teologii Cathariny Halkes na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w 1994 roku,
W latach 2005-2008 kierowała pracą badawczo-naukową: Godzina kobiet? Recepcja nauczania Kościoła rzymskokatolickiego o kobietach w Polsce w latach 1978-2005 w Zakładzie Teologii Dogmatycznej na Wydziale Teologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
W latach 2007-2009 uczestniczyła w projekcie "Religions and Values: Central and Eastern European Research Network, realizowanym w 6 Programie Ramowym Komisji Europejskiej;
Była tłumaczką i uczestniczką Konferencji Europejskiego Towarzystwa Teologicznego Kobiet dla Badań Teologicznych.
Zajmuje się m.in. dorobkiem teologicznym chrześcijańskiego feminizmu.
Jest autorką licznych artykułów naukowych i publicystycznych, współautorką Dzieci Soboru zadają pytania (1996), współredaktorką Dogmatyki „Więzi”, książek Godzina kobiet? Recepcja nauczania Kościoła rzymskokatolickiego o kobietach w Polsce 1978-2005 (wraz z M. Chrząstowską, 2008, tytuł nawiązuje do określenia, jakim II Sobór Watykański nazwał czasy, w których żyjemy) oraz Gender and Religion in Central and Eastern Europe (wraz z M. Chrząstowską, C. Methuen, S. Sobkowiak).
Publikowała m.in. w „Ethosie”, „Więzi”, „Znaku”, „W drodze”, „Przeglądzie Powszechnym”. Mieszka w Poznaniu.
Twórczość[]
Elżbieta Adamiak jest autorką książek z zakresu teologii feministycznej, a także podręczników akademickich i książek mariologicznych. Często łączy ona wcześniejsze dokonania, kontynuuje je i rozwija. Przykład takich działań stanowić może cykl Kobiety w Biblii, biorący początek z Milczącej obecności, której to część poświęcona była kobiecym postaciom Pisma Świętego oraz będący podsumowaniem prowadzenia stałej rubryki pod tymże tytułem w „Tygodniku Powszechnym”.
Zaproszenie do herstorii[]
Autorka nie zajmuje się egzegezą ksiąg biblijnych, korzysta z obowiązujących i powszechnie akceptowanych ustaleń. Skupia się tymczasem na poszukiwaniu śladów kobiet w Piśmie Świętym, dokonując przy tym wielu niezwykłych odkryć, jak się okazuje, bliskich również doświadczeniom kobiet współczesnych. Próbuje, pozostając wierna Biblii, w imię jak najgłębszego jej odczytania, dotrzeć do ukrytego w niej rozumienia kobiecości. Zaprasza czytelniczki i czytelników do refleksji nad zaproponowaną przezeń perspektywą i nad zapomnianym, a mimo to wpływającym na naszą kulturę, wymiarem Księgi, ważnym przede wszystkim dla dzisiejszych wierzących i krytycznie myślących kobiet.
Pisząc herstorię kobiet Starego i Nowego Testamentu Elżbieta Adamiak buduje łańcuch spokrewnionych ze sobą postaci, przeciwstawiając się niejako, a może uzupełniając istniejący dotychczas brak równowagi w tych opowieściach o początkach, w których jest miejsce dla praojców, rzadko natomiast mowa o pramatkach.
Odczytania rewindykacyjne[]
Herstoria kobiecych triumfów i klęsk stanowi zarazem próbę odejścia od stereotypowego obrazu kobiet w Biblii, ich postępowanie tłumaczone jest wielorako, czego przykładem niech będą nieznane motywy działania Dalili, które autorka przypisuje bądź to pieniądzom, bądź uczuciom patriotycznym, a może wreszcie ambicji wykonania tak trudnego zadania; które choć stawia ją w negatywnym świetle, to zarazem pozwala mimo mało znaczącego statusu faktycznie sprawować władzę, a moc kobiecych słów okazuje się być silniejsza od fizycznej siły Samsona.
Teolożka z jednej strony wskazuje na brak zainteresowania autora biblijnego kobietami, światem ich odczuć i pragnień, dostrzega jednostronność perspektywy biblijnej, a przede wszystkim bezkrytyczność wobec zastanego porządku społecznego, w którym kobieta jawiła się jako własność mężczyzny i obiekt pożądania, jednocześnie opierając się powyższym prawidłowościom przytacza ona argumenty przemawiające za miejscem kobiety w bożym planie.
Pełnia – tak, ale z kobietami[]
Jak pisze Adamiak, udział kobiet jest na tyle istotny, że bez ich wspomnienia Ewangelia nie byłaby pełna. W tekst eseistki podobnie jak w tekst Pisma Świętego wpisany jest nierozerwalny związek kobiety z życiem, kobiety-matki, dającej życie, służącej życiu przychodzącemu na świat, przywracającej prawo do życia. Kobieta staje się wyrazicielką twórczej powołującej do życia mocy Boga.
Autorzy Księgi niejednokrotnie wykorzystują symbolikę kobiecą-macierzyńską, do zilustrowania opieki Boga nad ludem (obraz samicy ptaka-kokoszy, chroniącej młode pod skrzydłami, obraz Boga jako Matki, brzemiennej, rodzącej i wychowującej w cierpieniach swoje dziecko Izrael czy całą ludzkość.). Poczęcie i narodziny z kobiety podkreślają jej moc także w odniesieniu do wyjścia poza rolę przypisywaną jej w ówczesnej, zdominowanej przez mężczyzn kulturze.
Bohaterki, święte, nierządnice[]
Poprzez swą aktywność seksualną kobieta kwestionuje panujący porządek i ryzykuje wykluczenie ze społeczności, czy to ze względu na bezdzietność, wdowieństwo, prostytucję, cudzołóstwo czy wreszcie niepokalane poczęcie znajduje się poza strukturą rodzin i doznaje niesprawiedliwości ze strony mężczyzn. Kobiece „niedopasowanie” obrazuje Adamiak także przykładami kobiecej mądrości, sprytu, inicjatywy, odwagi, przekraczania stanu społecznego, stanowienia wyłomu w „tradycji ojców”. W tradycji, która czyniła kobiety ofiarami przemocy, biernymi, niemymi, nierówno traktowanymi, niesamodzielnymi, zależnymi od mężów, winionymi za bezdzietność, cudzołóstwem wykraczającymi nie przeciw Bogu, a przeciw mężczyźnie. Tradycji, wobec której istniały jednakże kobiety silne, niezależne, niedefiniowane przez relacje wobec mężczyzn, prowadzące wojsko, prorokinie i przywódczynie, „matki Izraela”, którym Izrael zawdzięcza życie, które wpłynęły na losy swych ludów. A które, jeśli żyły samodzielnie, określano tym samym słowem, co nierządnice.
Kobiety bezimienne, niesławione za swoje czyny, a niekiedy pierwszoplanowe bohaterki wydarzeń, jak Ewa, Sara, żona Lota. Ich obecność nie oznacza tylko fizycznego istnienia na kartach świętych ksiąg; a współuczestniczenie w wydarzeniach, współdziałanie w biblijnej historii. Kobiety aktywnie współtworzyły i współtworzą chrześcijaństwo. Kobiecość, analizowana przez teolożkę na różnych płaszczyznach (prywatnej, rodzinnej, społecznej, prawnej, duchowej) kiedyś i dziś oznaczać może wyzwanie i brzemię, ale wciąż jest znakiem inności w kulturze patriarchalnej.
Rola Marty, Samarytanki, Marii Magdaleny – to karty zdawałoby się nowatorskie, tak mało obecne w nauczaniu Kościoła, zwłaszcza w Polsce.
Józefa Hennelowa
przedmowa do Milczącej obecności
Kobiety nie są - w interpretacji Adamiak - tylko ofiarami, cudzymi własnościami czy towarzyszkami mężczyzn; kobiety aktywnie współtworzą chrześcijaństwo.
Magdalena Środa
„Nowe Książki”
Hasło opracowała: Małgorzata Sosnowska
Książki z zakresu teologii feministycznej:[]
- Kobiety w Biblii. Nowy Testament, Warszawa 2010.
- Kobiety w Biblii. Stary Testament, Kraków 2006.
- Milcząca obecność. O roli kobiety w Kościele, Warszawa 1999, drugie wydanie: 2001.
- Błogosławiona między niewiastami. Maryja w feministycznej teologii Cathariny Halkes, Lublin 1997.
Podręczniki akademickie i książki mariologiczne:[]
- Mariologia, Poznań 2003.
- Spotkania z Maryją : komentarz do uroczystości i świąt maryjnych, Poznań 1998.
- Traktat o Maryi w: Traktat o Maryi. Traktat o Kościele (wraz z Marcinem Czają), Poznań 2006.